Nhiều người thường sử dụng chế độ ăn kiêng BRAT để điều trị tiêu chảy, cúm dạ dày và nhiều loại bệnh dạ dày khác. Tuy nhiên, chế độ này có một số rủi ro như thiếu hụt dinh dưỡng và calo. Do đó, nhiều tổ chức y tế không còn khuyến nghị dùng nó để điều trị tiêu chảy hay những rối loạn về đường tiêu hóa khác.
Thực phẩm trong chế độ ăn BRAT khá ít chất đạm, chất béo và chất xơ nên chúng rất dễ tiêu hóa đối với hầu hết mọi người.
Ở bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những ưu điểm và nhược điểm của chế độ ăn kiêng BRAT. Bên cạnh đó, nội dung còn đề cập đến những cách ít rủi ro hơn để điều trị bệnh tiêu chảy.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Chế Độ Ăn Kiêng BRAT Là Gì?
Thuật ngữ “BRAT” là từ viết tắt của những loại thực phẩm trong chế độ ăn kiêng này, đó là:
- Banana (Chuối)
- Rice (Cơm)
- Apple (Táo)
- Toast (Bánh mì nướng)
Mục đích đằng sau chế độ ăn kiêng BRAT là bằng cách chỉ ăn những món nhạt và dễ tiêu hóa, để mọi người có thể giảm bớt các triệu chứng của bệnh dạ dày. Những triệu chứng này thường bao gồm buồn nôn, tiêu chảy và nôn mửa.
Những người ủng hộ chế độ ăn kiêng này cũng nghĩ rằng nó có thể kích thích quá trình hồi phục nhanh chóng sau khi mắc bệnh dạ dày. Tuy nhiên, các bác sĩ không còn ủng hộ BRAT do thành phần dinh dưỡng của nó bị hạn chế và sẽ không thể hỗ trợ phục hồi nhanh chóng hoặc hoàn toàn.
Nó Hoạt Động Như Thế Nào?
Một số người tin rằng áp dụng chế độ ăn kiêng BRAT có thể mang lại một số lợi ích cho những người bị đau bụng và tiêu chảy. Những lợi ích rõ ràng này gồm có:
- Phân đặc hơn. Những loại thực phẩm trong chế độ ăn này có nhiều tinh bột và ít chất xơ, có thể khiến phân lỏng dễ kết dính hơn.
- Làm dịu dạ dày. Nhờ ít chất béo và protein, những loại thực phẩm này không gây khó chịu cho dạ dày hoặc làm căng hệ tiêu hóa.
- Giảm buồn nôn. Nhờ hương vị nhạt và không có mùi hăng, thực phẩm BRAT thường không gây buồn nôn hoặc nôn mửa.
Tuy nhiên, những loại thực phẩm này lại không chứa đủ chất dinh dưỡng đa dạng để mọi người có thể áp dụng chế độ ăn kiêng này một cách lâu dài.
Chế độ ăn kiêng BRAT khuyến nghị nên ăn những loại thực phẩm dễ tiêu hóa.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Chế Độ Ăn Này Có Thực Sự Hiệu Quả Không?
Mặc dù mọi người đã khuyến nghị chế độ ăn kiêng BRAT trong nhiều thập kỷ qua, tuy nhiên vẫn chưa có bất kỳ thử nghiệm lâm sàng nào gần đây xem xét rằng liệu chế độ ăn uống BRAT có hiệu quả trong điều trị tiêu chảy hoặc rối loạn đường tiêu hóa hay không.
Mặc dù BRAT có thể làm giảm các triệu chứng ở một số người, nhưng nhiều bác sĩ lại không khuyến khích họ áp dụng chế độ ăn kiêng này. Những chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng khác có thể cải thiện khả năng phục hồi và giảm bớt các triệu chứng.
Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu đã điều tra vai trò tiềm năng của chuối và gạo trong điều trị bệnh tiêu chảy.
Chuối chứa pectin, một loại tinh bột có lợi cho đường tiêu hóa. Dựa theo phân tích toàn diện vào năm 2019 từ nhiều nghiên cứu, bột chuối xanh có thể làm giảm tiêu chảy và cả táo bón ở trẻ nhỏ.
Một nghiên cứu được công bố vào năm 2016 cho thấy cháo trắng có thể là một cách điều trị hiệu quả bệnh tiêu chảy ở trẻ nhỏ khi kết hợp nó với dung dịch bù nước uống được khuyến nghị.
Tuy nhiên, tác động tiềm ẩn của từng loại thực phẩm đối với bệnh tiêu chảy không thể đưa ra mô tả chính xác về hậu quả đối với cơ thể khi ăn một chế độ chỉ chứa những loại thực phẩm đó. Một số thiếu hụt trong chế độ ăn uống có thể khiến cho bệnh tiêu chảy trở nên nặng hơn.
Mức Độ An Toàn Của BRAT
Theo chế độ ăn kiêng BRAT trong một thời gian ngắn không có nguy cơ gây ra tác hại đáng lo nào, nhưng mọi người vẫn nên tránh áp dụng chế độ ăn kiêng này trong thời gian dài.
Vì điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và thiếu hụt năng lượng, vì chế độ ăn kiêng này chứa quá ít calo và không cung cấp đủ những dưỡng chất thiết yếu như sau:
- Protein
- Chất béo
- Chất xơ
- Vitamin A
- Vitamin B12
- Canxi
Do những rủi ro và tính chất hạn chế của nó, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ không khuyến khích áp dụng chế độ ăn BRAT cho trẻ bị tiêu chảy. Tuy nhiên, nếu những thực phẩm này là một phần trong chế độ ăn thông thường của trẻ, trẻ vẫn có thể tiếp tục ăn chúng cùng với một số món ăn khác.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Những Loại Thực Phẩm Khác Nên Ăn
Những người muốn theo chế độ ăn kiêng BRAT trong một thời gian ngắn có thể thêm nhiều món nhạt khác vào chế độ ăn uống của họ. Chúng gồm có:
- Bánh quy mặn
- Nước canh trong
- Khoai tây không bơ, kem hoặc pho mát
- Khoai lang
- Gà bỏ da đem hấp hoặc nướng không dầu
- Bột yến mạch
- Dưa hấu
Có thể bạn quan tâm: Thực Phẩm Nên Ăn và Nên Tránh Trong Chế Độ Ăn Nhạt
Chất Lỏng
Vì tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước nên điều quan trọng là mọi người phải uống đủ nước. Một người bị tiêu chảy có thể uống nhiều loại chất lỏng, chẳng hạn như:
- Nước
- Nước canh trong
- Nước táo
- Trà thảo dược, đặc biệt là gừng và bạc hà
- Nước dừa
Sản Phẩm Bù Nước Đường Uống
Mọi người có thể mua những loại sản phẩm bù nước bằng đường uống không kê đơn tại hiệu thuốc. Chúng luôn có sẵn ở dạng lỏng, que kem hoặc bột để trộn với nước.
Liệu pháp bù nước bằng đường uống có thể giúp điều trị tiêu chảy ở người lớn và trẻ em bị mất nước từ nhẹ đến trung bình. Mọi người nên cẩn thận làm theo hướng dẫn trên bao bì.
Tốt nhất là hãy tránh xa đồ uống có thêm đường, vì chúng có thể khiến các triệu chứng trở nên nặng hơn ở một số người.
Probiotic và Thực Phẩm Giàu Probiotic
Probiotic là những vi sinh vật hữu ích có thể làm giảm triệu chứng tiêu chảy. Sau đây là một vài ví dụ về lợi khuẩn có khả năng hỗ trợ điều trị tiêu chảy hiệu quả nhất:
- Lactobacillus reuteri
- Lactobacillus GG
- Saccharomyces boulardii
Một nghiên cứu vào năm 2014 cho thấy phương pháp điều trị bằng Saccharomyces boulardii đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả đối với trẻ bị tiêu chảy cấp. Tuy nhiên, các tác giả vẫn lưu ý rằng cần phải nghiên cứu thêm để xác định liều lượng chính xác.
Sữa chua tự nhiên là một nguồn cung cấp lợi khuẩn dồi dào. Ngoài ra, còn có những loại thực phẩm giàu men vi sinh khác như:
- Kefir
- Rau củ ngâm chua
- Dưa cải bắp Sauerkraut
- Súp miso
- Kombucha
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Những Loại Thực Phẩm Cần Tránh
Mặc dù việc duy trì chế độ ăn uống đều đặn trong thời gian bị bệnh dạ dày hoặc tiêu chảy thường vẫn có lợi, nhưng lại có một số loại thực phẩm có nguy cơ cao gây buồn nôn, nôn mửa hoặc đi ngoài phân lỏng hơn những loại khác. Chúng gồm có:
- Sản phẩm từ sữa. Sữa, kem, phô mai và kem que có thể gây khó tiêu khi bị bệnh. Tuy nhiên, sữa chua lên men tự nhiên và kefir là những trường hợp ngoại lệ, vì chúng có chứa men vi sinh hỗ trợ tiêu hóa.
- Đường. Thực phẩm nhiều đường, chẳng hạn như bánh ngọt, bánh quy, nước ngọt có ga, kẹo và socola, có thể làm khiến các triệu chứng trở nên nặng hơn.
- Thức ăn nhiều dầu mỡ và đồ chiên. Thực phẩm nhiều dầu mỡ rất khó tiêu hóa và có thể khiến bệnh tiêu chảy nặng hơn.
- Rượu. Rượu là một chất lợi tiểu và có thể dẫn đến mất nước. Nó cũng có thể gây kích ứng dạ dày.
- Cà phê, cola và trà đen đều chứa caffein, có thể hoạt động như một loại thuốc lợi tiểu nhẹ.
- Thức ăn cay. Những loại thực phẩm này có thể gây kích ứng dạ dày vốn đã nhạy cảm.
- Chất làm ngọt nhân tạo. Chất làm ngọt nhân tạo như sorbitol và sucralose, có thể gây tiêu chảy ở một số người.
- Một số loại rau và đậu. Một số loại rau, chẳng hạn như bông cải xanh/trắng và bắp cải, thường gây đầy hơi và chướng bụng. Đậu cũng có thể gây ảnh hưởng tương tự đối với một số người. Mặc dù điều này thường không phải là nguyên nhân đáng lo ngại, nhưng những người bị bệnh dạ dày có thể cân nhắc tránh xa chúng cho đến khi họ hồi phục.
- Thực phẩm nhiều protein, chẳng hạn như bít tết, thịt lợn và cá hồi. Protein rất khó tiêu và có thể gây thêm căng thẳng cho dạ dày, đặc biệt nếu món ăn từ chúng cũng chứa nhiều chất béo.
Khi Nào Nên Tìm Đến Bác Sĩ
Mọi người nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bị tiêu chảy:
- Kéo dài hơn 2 ngày
- Kèm theo sốt từ 38.89 °C trở lên
- Thường xuyên, tái phát hoặc nghiêm trọng
- Kèm theo đau trực tràng hoặc xuất huyết
Tương tự như vậy, người bệnh cần được hỗ trợ y tế nếu xuất hiện các triệu chứng mất nước như:
- Giảm lượng nước tiểu
- Khô miệng
- Khát nước
- Cảm thấy lâng lâng, chóng mặt hoặc suy nhược
Cha mẹ hoặc bảo mẫu nên đưa trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đến gặp bác sĩ nếu trẻ bị nôn mửa hoặc tiêu chảy trong hơn 24 tiếng, không thể chảy nước mắt, má hóp lại hoặc xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào ở trên.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Góc Hỏi Đáp
Câu hỏi: Có phải chế độ ăn kiêng nhạt đã thay thế chế độ BRAT khi các bác sĩ đề xuất một phương pháp ăn kiêng để điều trị bệnh tiêu chảy?
Giải đáp (*): Tổ chức Quốc tế về Rối loạn Tiêu hóa (IFFGD) khuyên bạn nên kiểm soát bệnh tiêu chảy bằng cách ăn đồ nhạt, có thể là những món có trong chế độ ăn kiêng BRAT.
Tuy nhiên, họ khuyên bạn nên ăn nhiều hơn là chỉ chú trọng vào thực phẩm BRAT để tránh suy dinh dưỡng. IFFGD đã liệt kê nhiều món nhạt có thể giúp tăng hàm lượng dinh dưỡng và chất điện giải như khoai tây, mì, sữa chua, kem lúa mì, một số loại trái cây và rau củ, cùng một ít bơ đậu phộng.
(*) Câu trả lời phản ánh quan điểm từ các chuyên gia dinh dưỡng. Tất cả nội dung chỉ mang tính chất cung cấp thông tin và không nên được hiểu thành lời khuyên y tế.
Bài viết được dịch từ www.medicalnewstoday.com
Dịch giả Trinh Lê