Veronika Charvátová MSc, Viva! Nhà nghiên cứu sức khỏe, xem xét tác động của chế độ ăn thuần chay đối với nguy cơ phát triển chứng sa sút trí tuệ.
Chúng tôi từng nghĩ rằng chứng mất trí nhớ tuổi già chỉ xảy ra với một số người, nhưng giờ chúng tôi biết có rất nhiều điều chúng ta có thể làm để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Sa sút trí tuệ là gì?
Sa sút trí tuệ có nghĩa là mất trí nhớ, kỹ năng ngôn ngữ, khả năng giải quyết vấn đề và các khả năng nhận thức khác, nó khiến người đó không thể tự mình đối phó với cuộc sống hàng ngày.
Bệnh Alzheimer là dạng phổ biến nhất, nhưng cũng có một số dạng khác. Hơn 850.000 người ở Anh mắc chứng sa sút trí tuệ và con số này đang đều đặn tăng lên.
Căn bệnh này tiến triển theo giai đoạn, vì vậy một khi đã phát triển, nó sẽ trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Chế độ ăn không tốt và bệnh sa sút trí tuệ
Nghiên cứu cho thấy ngoài yếu tố di truyền, nguy cơ sa sút trí tuệ còn tăng lên khi tăng lipid máu (cholesterol và các chất béo khác trong máu), huyết áp, trọng lượng cơ thể và bệnh tiểu đường.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng béo phì có thể làm tăng nguy cơ phát triển chứng sa sút trí tuệ và trong một nghiên cứu dài hạn, béo phì làm tăng nguy cơ lên 74% trong khi thừa cân làm tăng 35%.
Theo khoa học, có mức cholesterol cao hơn trong giai đoạn giữa đời làm tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ lên 50%.
Một nghiên cứu cho thấy chỉ số huyết áp từ 130 trở lên trong huyết áp tâm thu ở tuổi 50 có liên quan đến việc tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
Tất cả những vấn đề sức khỏe này đều có mối liên hệ chặt chẽ với chế độ ăn uống – đặc biệt là chế độ ăn phương Tây với nhiều thịt, sữa, trứng, thực phẩm chế biến và đường.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Chế độ ăn kiểu này cũng có tác động tiêu cực không thể phủ nhận đối với vi khuẩn đường ruột. Điều này rất quan trọng vì thiếu vi khuẩn đường ruột ‘tốt’ và có nhiều vi khuẩn ‘xấu’, có nghĩa là thành ruột của bạn có thể cho phép các phân tử nguy hiểm và các sản phẩm phụ của trao đổi chất đi vào máu.
Các phân tử này có thể kích hoạt hệ thống miễn dịch và phản ứng này có thể gây viêm mãn tính. Khoa học hiện đại ngày càng liên kết sức khỏe đường ruột kém và chứng viêm mãn tính với suy giảm nhận thức.
Chế độ ăn nhiều thịt, béo, đường là tin xấu cho hệ thần kinh!
Chế độ ăn dựa trên thực vật và bệnh sa sút trí tuệ
Một chế độ ăn thuần chay có nhiều chất chống oxy hóa, chất xơ và ít chất béo bão hòa, giúp bảo vệ sức khỏe nhận thức và có thể giảm nguy cơ mất trí nhớ.
Tất nhiên, điều này có thể là do những người thuần ăn chay ít có nguy cơ bị thừa cân hoặc béo phì hơn, đồng thời có mức cholesterol và huyết áp thấp hơn so với những người ăn thịt, nhưng đó không phải là tất cả!
Khi xem xét mối liên hệ giữa chế độ ăn uống và chức năng nhận thức, một nghiên cứu cho thấy những người có chế độ ăn uống tuổi trung niên lành mạnh (nhiều thực phẩm thực vật, ít chất béo bão hòa) có nguy cơ bị sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer sau này thấp hơn so với với những người có chế độ ăn uống nhiều thịt và thực phẩm từ sữa.
Sự khác biệt thật đáng kinh ngạc – những người ăn uống lành mạnh nhất giảm 86-90% nguy cơ sa sút trí tuệ và giảm 90-92% nguy cơ mắc bệnh Alzheimer so với những người có chế độ ăn uống kém lành mạnh nhất.
Chế độ ăn thuần chay cũng giúp chống viêm và hỗ trợ vi khuẩn đường ruột ‘tốt’, đồng thời giúp bảo vệ hệ thần kinh và hỗ trợ hệ thống miễn dịch.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Ăn gì để giúp chống lại chứng sa sút trí tuệ
Theo thời gian, các nhà nghiên cứu đã xác định được một số loại thực phẩm và chất dinh dưỡng dường như có tác dụng bảo vệ đặc biệt đối với sức khỏe nhận thức.
Vitamin E
Các nguồn thực phẩm lành mạnh cung cấp vitamin E bao gồm các loại hạt, quả hạch, rau lá xanh và ngũ cốc.
Vitamin nhóm B
Từ ngũ cốc, đậu, rau lá xanh và men dinh dưỡng. Hãy bổ sung một nguồn vitamin B12, chẳng hạn như thực phẩm bổ sung cung cấp 50g mỗi ngày hoặc liều cao hơn hai lần mỗi tuần.
Chất béo omega-3
Từ hạt lanh xay nhuyễn, hạt chia hoặc hạt gai dầu (2 muỗng canh), quả óc chó, dầu hạt cải hoặc các chất bổ sung có nguồn gốc từ tảo.
Các loại rau lá xanh
Một nguồn tuyệt vời của vitamin nhóm B, vitamin E, chất chống oxy hóa và các chất phytochemical có lợi khác.
Trong một nghiên cứu, những người tiêu thụ một hoặc hai phần rau này hàng ngày suy giảm nhận thức chậm hơn – tương đương với việc trẻ hơn 11 tuổi so với những người hiếm khi hoặc không bao giờ ăn rau lá xanh!
Quả mọng
Trái cây có hàm lượng flavonoid rất cao. Flavonoid là một nhóm các hợp chất tự nhiên chỉ có trong thực vật và nghiên cứu chỉ ra rằng chúng có tác dụng bảo vệ thần kinh. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người thường xuyên ăn quả mọng có nguy cơ mất trí nhớ thấp hơn đáng kể.
Nguồn thực vật giàu protein
Các loại đậu, các loại hạt, quả hạch và ngũ cốc nguyên hạt không chỉ là nguồn protein tốt cho sức khỏe mà còn chứa ít chất béo bão hòa và giàu chất xơ – chính xác là những gì bạn cần để giảm nguy cơ suy giảm nhận thức.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Chất béo không bão hòa đơn và chất bổ sung vitamin
Có khả năng chất béo không bão hòa đơn (dầu ô liu, bơ) và vitamin D (chất bổ sung) cũng có tác dụng bảo vệ hệ thần kinh, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm.
Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D chính nhưng tất cả chúng ta nên bổ sung vitamin D, ít nhất là trong những tháng mùa đông, bất kể trong chế độ ăn uống nào. Biến nó thành một phần trong thói quen hàng ngày có thể là một chiến lược tốt.
Điều quan trọng cần lưu ý là nếu bạn đang sử dụng nhiều chất bổ sung, hãy chọn loại không chứa sắt và đồng vì hấp thụ nhiều khoáng chất này có thể có tác động tiêu cực đến sức khỏe nhận thức.
Chỉ uống bổ sung sắt khi được chuyên gia y tế tư vấn để tránh nạp nhiều sắt vào cơ thể một cách nguy hiểm.
Các yếu tố khác có thể làm giảm nguy cơ sa sút trí tuệ
Hoạt động thể chất thường xuyên có liên quan đến việc giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.
Những người năng động có xu hướng bảo dưỡng sức khỏe nhận thức của họ tốt hơn khi về già. Bạn không cần phải trở thành một vận động viên chuyên nghiệp, nhưng hãy đảm bảo ít nhất bạn đi bộ nhanh hoặc dành 30 phút để tập thể dục hàng ngày.
Mất ngủ cũng ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức. Nếu đó là chứng mất ngủ kinh niên, nó có thể làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức ở một mức độ nào đó, nhưng điều này khác nhau ở mỗi cá nhân.
Bài viết được dịch từ www.veganfoodandliving.com
Dịch giả Trinh Lê
