Một phân tích dựa trên bằng chứng về 10 kiểu ăn uống phổ biến cho thấy có một số chế độ ăn bổ trợ sức khỏe tim mạch tốt hơn nhiều so với các kiểu còn lại. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), bệnh tim mạch là kẻ giết người hàng đầu trên toàn thế giới và một chế độ ăn uống lành mạnh chính là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc chúng. Nhưng chế độ ăn uống nào được coi là tốt cho sức khỏe tim mạch?

Một báo cáo khoa học được AHA công bố gần đây trên tạp chí Circulation của mình phát hiện ra rằng chế độ ăn kiêng chứa rất ít carb hoặc ketogenic được xếp hạng thấp nhất khi nói về lợi ích đối với sức khỏe tim mạch. Mặt khác, chế độ ăn nguồn gốc thực vật được xếp hạng hàng đầu trong Hướng dẫn ăn uống lành mạnh cho tim.

Báo cáo đã đánh giá mức độ phù hợp của từng chế độ ăn kiêng hoặc mô hình ăn uống phổ biến với các đặc điểm trong Hướng dẫn chế độ ăn uống của AHA về các cách ăn uống lành mạnh cho tim, bao gồm:

• tiêu thụ nhiều loại trái cây và rau quả
• chọn ngũ cốc nguyên hạt thay vì ngũ cốc tinh chế
• sử dụng dầu thực vật lỏng thay vì dầu từ các loại cây nhiệt đới
• ăn các nguồn protein lành mạnh
• giảm thiểu đường bổ sung và muối
• hạn chế uống rượu
• chọn thực phẩm chế biến tối thiểu thay vì thực phẩm siêu chế biến 

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Một đặc điểm không được tính điểm là sự cân bằng năng lượng cần thiết để duy trì cân nặng khỏe mạnh, bởi vì nó bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác ngoài việc lựa chọn chế độ ăn uống, chẳng hạn như mức độ hoạt động thể chất của mỗi người. AHA hy vọng bảng xếp hạng này sẽ giúp làm sáng tỏ sự nhầm lẫn về các chế độ ăn kiêng phổ biến khác nhau.

Tác giả chính Christopher D. Gardner, một giáo sư nghiên cứu y học tại Trung tâm Nghiên cứu Phòng ngừa Stanford ở California cho biết trong một tuyên bố: “Công chúng – và thậm chí nhiều chuyên gia chăm sóc sức khỏe – có thể nhầm lẫn về việc ăn uống lành mạnh cho tim, và họ có thể cảm thấy rằng họ không có thời gian hoặc không được đào tạo để đánh giá các chế độ ăn uống khác nhau”.

“Chúng tôi hy vọng tuyên bố này đóng vai trò là một công cụ cho các bác sĩ lâm sàng và công chúng hiểu thêm về chế độ ăn kiêng nào hỗ trợ và thúc đẩy một sức khỏe tim mạch chuyển hóa tốt.”

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Chế độ ăn Keto tệ nhất cho sức khỏe tim mạch

Để phân tích, các chế độ ăn kiêng được đánh giá theo thang điểm từ 1 đến 100 về mức độ tuân thủ hướng dẫn của AHA và sau đó được chia thành bốn bậc dựa trên điểm số của từng chế độ.

Chế độ ăn rất ít carb, chế độ ăn keto chỉ dừng lại ở 31% phù hợp và chế độ ăn kiêng theo kiểu cổ điển (thường bao gồm các loại thực phẩm: thịt nạc, cá, trái cây, rau, quả hạch và hạt, những thực phẩm mà trước đây có thể tìm kiếm được bằng thủ công như: săn bắn và hái lượm) là 53% phù hợp với Hướng dẫn ăn uống của AHA, rơi vào nhóm dưới cùng theo thứ tự từ cao đến thấp của hệ thống tính điểm.

Báo cáo lưu ý rằng những chế độ ăn kiêng này không được chứng minh là có hiệu quả giảm cân hơn các chế độ ăn kiêng ít hạn chế hơn trong thời gian dài và cả hai chế độ ăn kiêng trên có điểm chung là đều chứa nhiều chất béo mà không bao gồm việc hạn chế chất béo bão hòa.

Nguồn ảnh minh họa: Internet

“[Chế độ ăn kiêng bốn bậc (dựa trên ngưỡng tổng chất béo, chất béo bão hòa, natri và đường)] rất hạn chế và hầu hết mọi người khó có thể gắn bó lâu dài. Mặc dù chế độ ăn này có khả năng sẽ có những lợi ích ngắn hạn và giảm cân đáng kể, nhưng nó không bền vững,” Gardner nói. “Một chế độ ăn kiêng hiệu quả trong việc giúp một cá nhân duy trì mục tiêu giảm cân, nhìn từ góc độ thực tế, cần thiết phải bền vững.”

Chế độ ăn kiêng chứa ít carb, có mức độ phù hợp với Hướng dẫn của AHA là 64% và chế độ ăn chứa rất ít chất béo với 72% phù hợp, rơi vào bậc xếp hạng thứ ba. Báo cáo lưu ý rằng những chế độ ăn kiêng này hạn chế các loại thực phẩm được lưu ý trong Hướng dẫn chế độ ăn uống của AHA.

Ví dụ, chế độ ăn rất ít chất béo hạn chế các loại hạt và dầu thực vật tốt cho sức khỏe, còn chế độ ăn ít carb hạn chế tiêu thụ trái cây, ngũ cốc và các loại đậu, điều này có thể dẫn đến việc ăn ít chất xơ hơn và tiêu thụ lượng chất béo bão hòa cao hơn.

Rơi vào bậc thứ hai, chính là chế độ ăn thuần chay, được báo cáo rằng kết hợp nhiều hơn 10% chất béo so với chế độ ăn ít chất béo, cả hai đều đáp ứng 78% Hướng dẫn chế độ ăn kiêng của AHA.

Trong khi họ nhấn mạnh trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và hạt, đồng thời hạn chế rượu và đường bổ sung, báo cáo cho biết chế độ ăn thuần chay có thể khó tuân theo lâu dài hoặc khi phải thường xuyên ăn ngoài vì chế độ này hạn chế và có thể làm tăng nguy cơ thiếu vitamin B12, có thể dẫn đến thiếu máu.

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Chế độ ăn uống từ thực vật tốt nhất cho sức khỏe tim mạch

Chế độ ăn Địa Trung Hải chuyển tiếp từ thực vật là mô hình ăn uống có số điểm nhỉnh hơn một chút (89 phần trăm) vì nó cho phép uống rượu vừa phải và đề cập đến việc tiêu thụ nhiều muối. Chế độ ăn kiêng pescetarian (92%) và chế độ ăn chay (86%) cũng nằm trong nhóm hàng đầu.

Nhưng tất cả những chế độ ăn kiêng này đều có rất nhiều điểm chung, chúng thực sự có thể được nhóm lại với nhau thành một nhóm hàng đầu trong các mô hình ăn uống chuyển tiếp từ thực vật và chúng dễ thực hiện hơn chế độ ăn thuần chay, Gardner nói.

“Nếu được triển khai như kế hoạch đã đề ra, các mô hình ăn kiêng trong nhóm này sẽ đạt mức độ phù hợp cao nhất với Hướng dẫn ăn uống của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ và có thể được điều chỉnh để phù hợp hơn các tập quán văn hóa, sở thích ăn uống và ngân sách nhằm giúp mọi người có thể tuân theo chế độ ăn này trong thời gian dài,” Gardner nói.

Vậy đâu là chế độ ăn có mức độ phù hợp tuyệt đối?

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Chế độ ăn kiêng ngăn chặn tăng huyết áp (DASH), phù hợp 100% với các mục tiêu AHA về chế độ ăn uống lành mạnh cho tim.

Chế độ này chứa ít muối, ít đường, dầu nhiệt đới, rượu và thực phẩm chế biến sẵn, đồng thời tiêu thụ nhiều rau không chứa tinh bột, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu. Protein trong chế độ ăn này chủ yếu đến từ các nguồn thực vật, chẳng hạn như các cây họ đậu, đậu hoặc hạt, cùng với một số loại hải sản, thịt và các sản phẩm từ sữa ít béo hoặc không béo cũng được tiêu thụ.

Các tác giả lưu ý rằng cần có nhiều nghiên cứu hơn để hướng dẫn mọi người cách tuân theo các mô hình ăn uống kể trên, biến đổi chúng một cách phù hợp với phong tục, văn hóa, tín ngưỡng v.v. mà vẫn đảm bảo hiệu quả và lợi ích sức khỏe tim mạch của chúng.

Bài viết được dịch từ vegnews.com

Dịch giả Trinh Lê