Chế độ ăn uống và dinh dưỡng hiện đang ngày càng được nghiên cứu nhiều hơn về tác dụng của chúng đối với sức khỏe tinh thần.

Nhiều người trong số họ đã nhận thấy rằng những người theo chế độ ăn kiêng tiêu chuẩn của phương Tây, bao gồm thực phẩm chế biến cao và đường bổ sung, dễ bị lo âu và trầm cảm hơn.

Mặc dù phần lớn các nghiên cứu cho đến nay đều tập trung vào lợi ích của chế độ ăn Địa Trung Hải, nhưng nhiều chế độ ăn kiêng khác cũng có thể có tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần.

Ở nội dung sau, chúng ta sẽ cùng xem qua một số bằng chứng cho thấy chế độ ăn uống lành mạnh có thể cải thiện sức khỏe tinh thần, cũng như hỗ trợ điều trị hoặc ngăn ngừa một số căn bệnh. Ngoài ra, thực phẩm ảnh hưởng đến tính khí của chúng ta như thế nào cũng được đề cập.

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Liệu Chế Độ Ăn Uống Có Thể Giúp Ích Cho Sức Khỏe Tinh Thần?

Tâm thần học dinh dưỡng, còn được gọi là dinh dưỡng tâm thần, là một lĩnh vực nghiên cứu mới tập trung vào ảnh hưởng của chế độ ăn uống đối với sức khỏe tâm thần.

Hầu hết các nghiên cứu đều tập trung vào tác động của chế độ ăn điển hình kiểu phương Tây và chế độ ăn Địa Trung Hải. Một bài báo được đăng trên Kỷ yếu của Hiệp hội Dinh dưỡng đã xem xét nghiên cứu tổng hợp hiện có về chế độ ăn uống, dinh dưỡng và sức khỏe tâm thần.

Nghiên cứu cho thấy rằng một người càng tuân theo chế độ ăn kiêng phương Tây, với các loại thực phẩm chế biến sẵn, họ càng có nhiều nguy cơ mắc chứng trầm cảm và lo lắng. Mặt khác, những người theo chế độ ăn Địa Trung Hải dường như ít mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần hơn.

Các nhà nghiên cứu từ Viện Tâm thần học tại King’s College ở London, Vương quốc Anh, đã kiểm tra xem dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần như thế nào. Ảnh hưởng của chế độ ăn uống đối với vùng hải mã là trọng tâm nghiên cứu của họ.

Hồi hải mã (hippocampus) là một khu vực của não tạo ra các tế bào thần kinh mới trong một quá trình gọi là phát sinh thần kinh. Theo nghiên cứu, tâm trạng và nhận thức có liên quan đến sự hình thành thần kinh ở vùng hải mã.

Những trải nghiệm căng thẳng dường như ức chế quá trình hình thành thần kinh ở vùng hippocampus, trong khi thuốc chống trầm cảm lại kích thích quá trình này.

Sau đây là các yếu tố có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành thần kinh ở người lớn:

• quá trình lão hóa
• stress oxy hóa
• chế độ ăn nhiều chất béo
• chế độ ăn nhiều đường
• rượu bia
• thuốc phiện

Thực phẩm và thói quen tốt dường như giúp thúc đẩy quá trình hình thành thần kinh, bao gồm:

• chế độ ăn uống có chứa axit béo không bão hòa đa (PUFA), curcumin và polyphenol
• một chế độ ăn uống đáp ứng nhu cầu calo mà không ăn quá nhiều hay ăn quá ít
• tập thể dục
• ham học hỏi

Thay đổi chế độ ăn uống của một người có thể cải thiện sức khỏe tinh thần của họ.

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Chế Độ Ăn Kiêng Tốt Nhất

Không có chế độ ăn kiêng cụ thể nào là tối ưu đối với sức khỏe tinh thần, nhưng vẫn có một số kiểu ăn kiêng dường như tốt hơn những kiểu khác.

Chế Độ Ăn Kiêng Địa Trung Hải

Chế độ ăn Địa Trung Hải có bằng chứng thuyết phục nhất về khả năng làm giảm bớt các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh trầm cảm. Để có sức khỏe và hạnh phúc tối ưu, chế độ ăn kiêng này cũng thường xuyên được các chuyên gia y tế khuyên dùng.

Dưới đây là một số hợp chất trong chế độ ăn Địa Trung Hải có liên quan đến việc giảm nguy cơ trầm cảm:

• axit béo omega-3
• vitamin D
• metylfolat
• s-adenosylmethionine

Chế độ ăn Địa Trung Hải bao gồm những nguồn thực phẩm sau:

• giàu trái cây và rau củ
• ngũ cốc nguyên hạt
• khoai tây
• ngũ cốc
• các loại đậu
• quả hạch và hạt giống
• dầu ô liu
• các sản phẩm từ sữa, cá và gia cầm với lượng từ ít đến vừa
• thịt đỏ với lượng cực kì ít
• trứng với tần suất lên đến 4 lần/tuần
• rượu với lượng từ ít đến vừa

Chế Độ Ăn Kiêng Ít Calo

Hạn chế calo trong thời gian ngắn đã cho ra một số kết quả khả quan trong quá trình điều trị các triệu chứng trầm cảm.

Hạn chế calo đã được các chuyên gia định nghĩa là “giảm năng lượng hấp thụ thấp hơn nhiều so với lượng calo sẽ được tiêu thụ tự do.” Mức độ hạn chế sẽ khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu của từng cá nhân.

Một nghiên cứu xem xét mối quan hệ giữa lượng thực phẩm tiêu thụ và chứng trầm cảm đã xác định rằng hạn chế calo là giảm 30% – 40% lượng calo nạp vào trong khi vẫn duy trì lượng protein, vitamin, khoáng chất và nước đầy đủ. Theo định nghĩa này, một người thường ăn 2.000 calo mỗi ngày sẽ ăn từ 1.200 đến 1.400 calo để thay thế.

Tuy nhiên, một người có thể không cần giảm lượng calo của họ nhiều như vậy. Trong một nghiên cứu trước đây, các chuyên gia đã phát hiện ra rằng những người giảm 25% lượng calo tiêu thụ trong 6 tháng cũng giảm được các triệu chứng trầm cảm.

Điều quan trọng cần lưu ý là việc hạn chế calo đôi khi có thể dẫn đến sự phát triển của chứng rối loạn ăn uống. Nó cũng không an toàn cho những người đang mắc chứng rối loạn ăn uống hoặc rối loạn hành vi ăn uống.

Bất cứ ai muốn thử hạn chế calo cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký về cách đảm bảo lượng chất dinh dưỡng đầy đủ.

Điều quan trọng nữa là hạn chế calo trong thời gian dài và chế độ ăn ít calo có thể gây tổn thương tế bào thần kinh và làm trầm trọng thêm các triệu chứng trầm cảm.

Chế Độ Nhịn Ăn Gián Đoạn

Có một số bằng chứng cho thấy việc nhịn ăn gián đoạn có thể giúp cải thiện tâm trạng và sức khỏe tinh thần.

Các bác sĩ lâm sàng đã quan sát thấy rằng việc nhịn ăn có thể góp phần cải thiện tâm trạng, cũng như cảm giác chủ quan về hạnh phúc, sự tỉnh táo, bình tĩnh và thậm chí là hưng phấn trong một số trường hợp.

Trong một nghiên cứu quy mô nhỏ năm 2013 về nam giới trên 50 tuổi, việc nhịn ăn gián đoạn có liên quan đến việc giảm đáng kể:

• cơn bực tức
• căng thẳng
• nhầm lẫn
• rối loạn tâm trạng

Tuy nhiên, nghiên cứu khác đã cho ra kết quả trái ngược. Một nghiên cứu về những vận động viên cử tạ nghiệp dư cho thấy nhịn ăn trong 48 giờ đã dẫn đến những thay đổi tâm trạng tiêu cực, bao gồm cảm giác bực tức gia tăng đáng kể, đồng thời nhầm lẫn và kiệt sức cũng tăng nhẹ.

Cũng giống như hạn chế calo, nhịn ăn gián đoạn không phù hợp với tất cả mọi người. Những người có tiền sử rối loạn ăn uống hoặc bất thường về lượng đường trong máu như hạ đường huyết, không nên cố nhịn ăn gián đoạn mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Polyphenol

Một nghiên cứu khác đã tìm thấy mối liên hệ giữa polyphenol với cả việc ngăn ngừa và giảm bớt các triệu chứng trầm cảm. Các polyphenol được các nhà khoa học nghiên cứu có nguồn gốc từ:

• cà phê
• trà
• trái cây có múi
• quả hạch
• đậu nành
• quả nho
• cây họ Đậu
• gia vị

Nguồn ảnh minh họa: Internet

Thực Phẩm hoặc Chế Độ Ăn Uống Cần Tránh

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng những người áp dụng chế độ ăn phương Tây bao gồm thực phẩm chế biến cao có nhiều khả năng bị trầm cảm nặng hoặc trầm cảm nhẹ kéo dài.

Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2010 tiết lộ rằng những phụ nữ áp dụng chế độ ăn kiêng kiểu phương Tây không lành mạnh sẽ biểu hiện nhiều triệu chứng tâm lý hơn. Những loại thực phẩm mà họ đã ăn gồm có:

• thực phẩm chế biến
• đồ chiên rán
• ngũ cốc tinh chế, chẳng hạn như bánh mì trắng
• sản phẩm có đường
• bia

Những kiểu ăn kiêng không lành mạnh tương tự thường dẫn đến béo phì, tiểu đường và nhiều vấn đề sức khỏe thể chất khác cũng có thể góp phần gây suy giảm sức khỏe tinh thần.

Tổng Kết

Các chuyên gia vẫn đang nghiên cứu chế độ ăn uống ảnh hưởng như thế nào đến tâm trạng.

Chế độ ăn Địa Trung Hải là một chế độ ăn uống lành mạnh có thể ảnh hưởng tích cực đến cân nặng, huyết áp, cholesterol và nhiều chỉ số sức khỏe khác của một người. Hạn chế calo và nhịn ăn cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của một người.

Mặc dù chế độ ăn uống lành mạnh có thể hỗ trợ điều trị sức khỏe tinh thần, nhưng bất kỳ ai có các triệu chứng của rối loạn sức khỏe tinh thần, chẳng hạn như trầm cảm hoặc lo âu, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Có thể bạn quan tâm: Liệu Chế Độ Ăn Uống Có Thể Giúp Cải Thiện Các Triệu Chứng Trầm Cảm?

Bài viết được dịch từ www.medicalnewstoday.com

Dịch giả Trinh Lê