Mỗi khi ăn uống, chúng ta luôn có tỷ lệ tiếp xúc với những hợp chất gây dị ứng. Mặc dù những phản ứng này có thể do nhiều bữa ăn khác nhau gây ra, nhưng một số ít thực phẩm lại là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp dị ứng.
Thực phẩm có chứa protein gây dị ứng. Đối với phần lớn mọi người, những protein này không gây dị ứng. Mặc dù nhiều bữa ăn cũng có thể dẫn đến tình trạng này, nhưng chỉ có 9 loại thực phẩm phổ biến sau đây là nguyên nhân gây ra 90% trường hợp dị ứng ở Hoa Kỳ:
- Sữa
- Trứng
- Cá
- Hải sản có vỏ
- Các loại hạt cây như hạnh nhân hoặc hồ đào
- Đậu phộng
- Lúa mì
- Đậu nành
- Vừng (Mè)
Đậu phộng, sữa, đậu nành, hạt cây, trứng và lúa mì là những thực phẩm mà trẻ em thường bị dị ứng nhất. Tuy nhiên, nhiều trẻ lại bị dị ứng với sữa, trứng, lúa mì và đậu nành ngay từ khi còn nhỏ.
Người lớn bị dị ứng thực phẩm thường mẫn cảm với các loại hạt cây, đậu phộng, cá và hải sản có vỏ. Khi có người nghi ngờ họ bị dị ứng thực phẩm nhưng không biết họ đang phản ứng với thực phẩm nào, Bác sĩ chuyên khoa dị ứng có thể kê đơn xét nghiệm dị ứng thực phẩm cho họ. Điều này có thể được thực hiện bằng xét nghiệm da hoặc máu.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, tình trạng này có thể gây ra một dạng dị ứng có nguy cơ dẫn đến tử vong, được gọi là sốc phản vệ. Một người khi gặp phải dạng dị ứng nguy hiểm này nên tìm đến sự hỗ trợ y tế ngay lập tức. Bất cứ khi nào có thể, mọi người nên giữ epinephrine bên người và sử dụng nó để trị sốc phản vệ ngay lập tức.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Trứng
Giống như nhiều trường hợp dị ứng thực phẩm, dị ứng trứng rất phổ biến ở trẻ nhỏ. Ovomtio, ovalbumin và ovotransferrin là những protein chính tạo ra dị ứng với trứng.
Một số người có thể ăn trứng đã được làm chín mà không bị dị ứng, nhưng những người khác thì không. Một số người khác cũng có thể bị dị ứng với trứng, nếu họ bị dị ứng với loài chim đẻ trứng hoặc lông của nó. Đây được gọi là hội chứng trứng chim.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Trứng
Những triệu chứng của dị ứng với trứng có thể bao gồm nôn mửa, đau dạ dày, khó tiêu, thở khò khè hoặc ho. Cách tốt nhất để phòng ngừa dị ứng với trứng là không ăn trứng hoặc những mặt hàng thực phẩm có chứa trứng.
Cá
Người lớn dễ bị dị ứng với cá và hải sản có vỏ hơn trẻ em. Một số người sẽ chỉ bị phản ứng với một số loại cá, một số khác có thể phản ứng với tất cả các loài cá. Mức độ phản ứng có thể khác nhau tùy thuộc vào loài cá mà họ ăn.
Hầu hết những người bị dị ứng với cá sẽ phản ứng với protein gây dị ứng được gọi là parvalbumin. Quá trình nấu chín thức ăn sẽ không làm phá hủy các protein này, có nghĩa là mọi người có thể bị dị ứng ngay với cả cá tươi và cá chín.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Cá
Các triệu chứng của dị ứng với cá có thể bao gồm phát ban trên da. Mọi người cũng có thể bị sổ mũi, hắt hơi hoặc các triệu chứng của bệnh hen suyễn. Đối với những người bị dị ứng với cá, tránh cá và các sản phẩm từ cá là điều quan trọng.
Sữa
Dị ứng với sữa bò là một trong những dạng dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ nhỏ. Ngay cả chỉ với một ít sữa hoặc khi dùng những sản phẩm được làm từ sữa, chúng cũng có thể bị dị ứng. Một số trẻ bú mẹ sẽ bị đau bụng hoặc chàm nếu người mẹ đã uống sữa bò hoặc dùng sản phẩm từ sữa.
Nhiều trẻ lớn hơn cũng có nguy cơ bị dị ứng sữa. Một nghiên cứu từ Đại học Dị ứng, Hen suyễn và Miễn dịch học Hoa Kỳ (ACAAI) cho thấy 53% trẻ sơ sinh dưới một tuổi bị dị ứng với sữa, nhưng chỉ có 15% là trẻ vị thành niên.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Sữa
Những triệu chứng của dị ứng sữa bao gồm nổi mề đay, tiêu chảy và nôn mửa. Mọi người có thể bị dị ứng với 2 loại protein sữa khác nhau, đó là casein và whey. Những protein này có thể được tìm thấy trong một số loại thực phẩm không phải là sữa hoặc các sản phẩm từ sữa. Những ai bị dị ứng với sữa nên cẩn trọng nói không hoặc tiêu thụ bất kỳ sản phẩm nào có thể chứa sữa hoặc bơ sữa.
Dị ứng sữa không giống như chứng không dung nạp lactose. Những người không dung nạp lactose không bị dị ứng với sữa. Thay vào đó, nó có nghĩa là họ chỉ không có đủ một loại enzym gọi là lactase, một loại enzyme cần để tiêu hóa lactose.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Hạt Cây
Dị ứng với hạt cây thường là suốt đời. Cũng như dị ứng hải sản có vỏ và đậu phộng, dị ứng hạt cây là một trong những nguyên nhân gây sốc phản vệ thường gặp nhất do thực phẩm gây ra. Các loại hạt dễ gây dị ứng nhất là:
- Hạt điều
- Hạt dẻ cười
- Hạt óc chó
- Hạt phỉ
- Hạnh nhân
- Hồ đào
- Quả hạch Brazil
Đôi khi, những người bị dị ứng với một loại hạt cũng có thể dị ứng với nhiều loại hạt khác.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Hạt Cây
Những người dị ứng với hạt cây có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau. Các triệu chứng có thể bao gồm phát ban, nôn mửa, tuột huyết áp hoặc khó nuốt. Một số người cũng có thể bị ngứa miệng, cổ họng, da, mắt hoặc các bộ phận khác trên cơ thể. Những người bị dị ứng với các loại hạt cây cần nói không hoặc bất kỳ loại mặt hàng thực phẩm nào có thể chứa chúng.
Đậu Phộng
Đậu phộng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây dị ứng thực phẩm. Những người dị ứng với đậu phộng thường sẽ bị dị ứng với nó suốt đời. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy có đến 20% người bị dị ứng có thể gặp phải tình trạng dị ứng trở nặng. Dị ứng đậu phộng rất nghiêm trọng, thậm chí một lượng đậu phộng nhỏ cũng có thể gây dị ứng ở những người mẫn cảm.
Một số ít người khi bị dị ứng đậu phộng cũng có thể dị ứng với cây họ Đậu, đặc biệt là đậu xanh. Dù đậu phộng không phải là hạt cây, nhưng người bị dị ứng đậu phộng đôi khi cũng bị dị ứng với một số loại hạt cây.
Làm chín một số loại thực phẩm gây dị ứng cũng có thể loại bỏ các protein gây dị ứng, nhưng các nghiên cứu cho thấy điều đó có lẽ không đúng trong trường hợp rang, luộc, hoặc chiên đậu phộng.
Các chuyên gia tin rằng dầu đậu phộng là an toàn cho những ai bị dị ứng đậu phộng, vì protein gây dị ứng đã được loại bỏ trong quá trình sản xuất. Tuy nhiên, dầu đậu phộng ép lạnh hoặc chưa tinh chế vẫn có thể chứa một lượng nhỏ chất gây dị ứng, có thể gây dị ứng ở những người mẫn cảm.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Đậu Phộng
Những người dị ứng đậu phộng sẽ gặp nhiều triệu chứng giống như những người bị dị ứng với nhiều loại thực phẩm khác. Những triệu chứng này bao gồm các rối loạn về dạ dày, mạch yếu, sưng phù, nổi mề đay, chóng mặt và lơ mơ. Những người bị dị ứng nên cẩn thận trước khi tiêu thụ đậu phộng dưới mọi hình thức.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Hải Sản Có Vỏ
Dị ứng với hải sản có vỏ khác với dị ứng với cá. Nhiều loại hải sản có vỏ có thể gây kích ứng ở những người bị dị ứng, bao gồm :
- Tôm
- Tôm hùm
- Cua
- Tôm hùm đất
- Hàu
- Sò điệp
- Trai
- Nghêu
Những người bị dị ứng với một loại hải sản có vỏ thường thấy rằng chúng cũng phản ứng với các loại động vật khác.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Hải Sản Có Vỏ
Những người bị dị ứng với hải sản có vỏ có thể bị nôn mửa, thở khò khè và nhiều triệu chứng thường gặp khác ở phần lớn những người bị dị ứng thực phẩm.
Dị ứng hải sản có vỏ thường có thể gây ra nhiều phản ứng nghiêm trọng, thậm chí một số người có thể bị phản ứng với cả hơi bốc lên từ quá trình đun nấu hải sản. Cũng như nhiều trường hợp dị ứng thực phẩm khác, mọi người cần tránh tiếp xúc với hải sản có vỏ nếu bị dị ứng với chúng.
Đậu Nành
Dị ứng đậu nành là một tình trạng dị ứng phổ biến ở trẻ em. Hầu hết những trường hợp bị dị ứng đậu nành đều là trẻ dưới 3 tuổi, nhưng đôi khi người lớn cũng bị dị ứng với đậu nành.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Đậu Nành
Những người dị ứng với đậu nành có thể bị phát ban, nôn mửa, tiêu chảy và co thắt dạ dày. Hiếm khi đậu nành có thể gây sốc phản vệ.
Một số người có thể dùng dầu đậu nành tinh chế cao hoặc thực phẩm có chứa lecithin đậu nành, một chất có nguồn gốc từ quá trình chế biến đậu nành. Những ai bị dị ứng cần thông qua ý kiến bác sĩ để kiểm chứng xem liệu nó có an toàn cho họ hay không.
Có thể bạn quan tâm: Những Điều Cần Biết Về Đậu Nành
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Lúa Mì
Dị ứng lúa mì là một dạng dị ứng thực phẩm thường gặp khác ở trẻ em. Khoảng 65% trẻ sẽ thoát khỏi tình trạng này khi chúng được 12 tuổi.
Một trong những chất gây dị ứng chính trong lúa mì là gliadin, một loại protein có trong gluten. Do đó, những người bị dị ứng lúa mì có thể cần phải ăn một chế độ ăn không có gluten.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Lúa Mì
Dị ứng lúa mì hiếm khi dẫn đến sốc phản vệ, tuy nhiên điều này đôi khi có thể xảy ra. Các triệu chứng dị ứng lúa mì cũng bao gồm những triệu chứng hen suyễn, rối loạn tiêu hóa và phát ban.
Cũng như tất cả trường hợp dị ứng thực phẩm, những ai nghi ngờ họ bị dị ứng với lúa mì cần phải thông qua ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi chế độ ăn uống của mình. Dị ứng lúa mì không giống như bệnh Celiac, một chứng rối loạn tự miễn dịch.
Vừng (Mè)
Dị ứng mè có thể nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) ước tính rằng chỉ có 20% – 30% trẻ em mắc dạng dị ứng này sẽ khỏi khi chúng trưởng thành.
Trước đây, dị ứng mè không được nhiều người biết đến. Nhưng vào tháng 4 năm 2021, chính phủ Hoa Kỳ đã phê duyệt Đạo luật An toàn, Điều trị, Giáo dục và Nghiên cứu về Dị ứng Thực phẩm (FASTER), chỉ định mè là chất gây dị ứng thực phẩm phổ biến thứ 9 được công nhận chính thức ở quốc gia này. Luật này đồng nghĩa với việc những nhà sản xuất giờ đây cần phải gắn nhãn mè là một chất có khả năng gây dị ứng khi nó là một thành phần trong các loại mặt hàng thực phẩm.
Triệu Chứng Dị Ứng Với Mè
Giống như nhiều dạng dị ứng thực phẩm khác, dị ứng mè có thể gây ra hàng loạt các triệu chứng. Chúng có thể bao gồm phát ban, nổi mề đay hoặc nôn mửa. Ở trường hợp nghiêm trọng, nó còn có thể dẫn đến sưng họng và sốc phản vệ.
Do các triệu chứng này có thể trùng với các triệu chứng dị ứng thực phẩm khác, nên khó có thể chẩn đoán chính xác dị ứng mè. Tuy nhiên, theo nghiên cứu năm 2019 được công bố trên tạp chí Dị ứng và Miễn dịch học Nhi khoa, 17% trong số 88 trẻ dị ứng thực phẩm đã được xác minh là bị dị ứng với mè. Nhìn chung, các ước tính cho thấy có khoảng 1.1 triệu người Mỹ là bị dị ứng với mè.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Những Dạng Dị Ứng Thực Phẩm Khác
Thực tế, bất kỳ loại thực phẩm nào cũng có thể gây dị ứng, ngoài những dạng dị ứng thực phẩm phổ biến nêu trên. Có rất nhiều dạng dị ứng khác gây ảnh hưởng đến rất nhiều người, bao gồm dị ứng với nhiều loại ngũ cốc khác ngoài lúa mì, chẳng hạn như yến mạch. Những loại thực phẩm khác có thể gây dị ứng gồm có dừa, trái cây và rau củ, thịt và các loại gia vị như quế.
Tổng Kết
Chiến lược đơn giản nhất để mọi người có thể phòng ngừa dị ứng là nói không với các loại thực phẩm mà mình bị mẫn cảm. Đây có thể là một thách thức vì những mặt hàng thực phẩm thông thường vẫn có thể chứa các loại thực phẩm gây dị ứng như sữa, trứng và đậu phộng.
Nếu bạn hoặc ai đó biết bạn bị dị ứng thực phẩm, bạn hoặc họ cần phải luôn nhớ đọc kỹ bảng thành phần được in trên bao bì trước khi ăn chúng.
Bài viết được dịch từ www.medicalnewstoday.com
Dịch giả Trinh Lê
