Tiến sĩ AnniTripathi cho biết, đối với bất kỳ ai bị ảnh hưởng bởi bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, một vài thay đổi đơn giản trong chế độ ăn uống, chẳng hạn như ăn nhiều thực vật hơn, có thể tạo ra sự khác biệt lớn.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là tình trạng tích tụ quá nhiều chất béo trong tế bào gan (nhiễm mỡ) do lối sống không lành mạnh. Theo The British Liver Trust, giai đoạn đầu của NAFLD, còn được gọi là ‘gan nhiễm mỡ’, được ước tính ảnh hưởng đến 1/5 người ở Anh.
Nó có liên quan chặt chẽ với sức khỏe trao đổi chất kém và thường gặp phải nhất ở những người béo phì, người mắc bệnh tiểu đường loại 2 và có các yếu tố nguy cơ cao về tim mạch. Bản thân gan nhiễm mỡ không gây hại nhưng có thể dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng, bao gồm cả xơ gan (sẹo vĩnh viễn và tổn thương gan) nếu nó trở nên tồi tệ hơn.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu được chẩn đoán bằng cách đánh giá các yếu tố rủi ro và điều tra bao gồm xét nghiệm máu (có thể không phải lúc nào cũng phản ánh sớm sự bất thường) và siêu âm. Một số người có thể yêu cầu kiểm tra một mẫu mô gan (sinh thiết) để biết chính xác giai đoạn của bệnh.
Nghiên cứu cho thấy rằng lối sống và thay đổi chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Điều quan trọng là bắt đầu thực hiện những thay đổi này trong giai đoạn đầu khi tình trạng xơ gan chưa bắt đầu.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Nguyên nhân phổ biến của bệnh gan nhiễm mỡ
Hút thuốc, thừa cân, huyết áp cao, cholesterol cao hoặc bệnh tiểu đường và tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ. Đáng buồn thay, gan nhiễm mỡ đã được phát hiện là một tình trạng ảnh hưởng đến trẻ em; điều mà vài chục năm trước chưa từng nghe nói đến.
Chế độ ăn uống khuyến nghị cho bệnh gan nhiễm mỡ
Thay đổi thành phần chế độ ăn uống với mục đích giảm 5-10% trọng lượng cơ thể đã được chứng minh là có lợi cho gan nhiễm mỡ.
Bằng chứng hiện tại đã chỉ ra hỗ trợ cải thiện gan nhiễm mỡ khi hạn chế calo được kết hợp với chế độ ăn Địa Trung Hải (MD), bao gồm các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật giàu chất chống oxy hóa và hạn chế trong thịt đỏ, thịt gia cầm, sữa và trứng. Hàm lượng polyphenol dồi dào, tăng cường chất xơ giảm chất béo bão hòa trong chế độ ăn MD giúp giảm mỡ nội bào.
Một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng gần đây (xem thêm tại bmcmedicine.biomedcentral.com) đã so sánh chế độ MD với chế độ green-MD (nhấn mạnh việc tiêu thụ protein từ thực vật thông qua thức uống mankai), trong đó trà xanh và thức uống chứa mankai (một dòng thực vật thủy sinh thường gọi là bèo tấm) được kết hợp cùng với các bài tập thể dục.
Sau 18 tháng, cả mỡ trong gan và trọng lượng cơ thể đều giảm nhiều hơn ở green-MD so với MD. Thật thú vị, mặc dù không ngạc nhiên, rằng cả MD và green-MD đều tỏ ra tốt hơn so với việc tuân theo chế độ ăn uống lành mạnh tiêu chuẩn.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Ảnh hưởng của các thành phần dinh dưỡng đối với bệnh gan nhiễm mỡ
Nhìn vào các chất dinh dưỡng đa lượng, các nghiên cứu cho thấy chất béo bão hòa, có trong thịt đỏ, sữa, thịt gia cầm và hầu hết thực phẩm từ động vật, có thể tác động tiêu cực đến gan nhiễm mỡ.
Chất béo chuyển hóa, có nhiều trong thực phẩm siêu chế biến, cũng được xếp vào danh mục này. Bao gồm chất béo không bão hòa đa, ở dạng dầu ô liu, bơ, quả hạch và hạt, hầu hết có nguồn gốc từ thực vật, giúp giảm thiểu tình trạng nhiễm mỡ.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu phổ biến ở những người tiêu thụ lượng protein cao hơn ở dạng thịt đỏ và thịt chế biến. Tăng lượng protein động vật có liên quan đến mức độ cao của carnitine và choline, được chuyển đổi trimethylamine (TMO) bởi vi khuẩn đường ruột và sau đó thành trimethylamine-N-oxide (TMAO) trong gan.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Mức độ TMAO tăng lên có liên quan đến tỷ lệ tử vong ở những người mắc NAFLD. Nguồn protein từ một chế độ ăn thực phẩm toàn phần nguồn gốc từ thực vật (WFPBD), có thể hỗ trợ sức khỏe gan, ít chất béo bão hòa, carnitine cũng như choline. Nguồn protein WFPB bao gồm đậu phụ, tương nén tempeh, các loại đậu, đậu edamame, đậu lăng, quinoa và nhiều loại hạt và quả hạch.
Carbohydrate tinh chế, chẳng hạn như mì trắng, bánh mì, ngũ cốc, đồ nướng nhiều đường và nước ngọt đã được chứng minh là gây ra nhiều chất béo lắng đọng trong gan, dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ.
Tiêu thụ các loại carbohydrate phức hợp trong chế độ ăn uống dưới dạng ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, đậu lăng, hạt chia và các loại trái cây khác nhau có thể vô cùng có lợi, vì chúng có nhiều chất xơ, giàu chất dinh dưỡng và hỗ trợ vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Tầm quan trọng của hệ vi sinh vật đường ruột
Những đột phá gần đây trong việc tìm hiểu sự phát triển của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu đang cho thấy hệ vi sinh vật đường ruột bị phá vỡ có thể là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm và lắng đọng chất béo trong gan.
Không có gì đáng ngạc nhiên, ở đây một lần nữa chế độ ăn thực phẩm toàn phần nguồn gốc thực vật cân bằng có thể đóng một vai trò quan trọng, vì chất xơ trong carbohydrate phức hợp, rau và trái cây cung cấp chất nền có lợi cho hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh phát triển, giúp giảm viêm tổng thể.
Đáng buồn thay, đồ uống có đường và thực phẩm chế biến sẵn đang trở thành nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ không chỉ ở người lớn mà còn ở trẻ em từ chín tuổi. Thực phẩm siêu chế biến không chỉ nghèo chất dinh dưỡng mà các chất phụ gia hóa học có trong chúng còn là tác nhân gây rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh.
Nguồn ảnh minh họa: Internet
Hỗ trợ sức khỏe gan với lối sống lành mạnh
Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là kết hợp tập luyện aerobic hoặc tập luyện cường độ cao cùng với tập luyện sức đề kháng có thể hỗ trợ giảm cân và cải thiện sức khỏe khi mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Các hướng dẫn hiện tại khuyên bạn nên tập thể dục 150 phút mỗi tuần.
Duy trì cân nặng khỏe mạnh và đặt mục tiêu giảm 5-10% trọng lượng, nếu thừa cân, có thể giảm nhiễm mỡ (lắng đọng chất béo trong tế bào gan) và cải thiện NASH (viêm gan nhiễm mỡ không do rượu).
Cải thiện quá trình hydrat hóa, bổ sung nước thường xuyên và đầy đủ, cũng là điều mà tôi thường xuyên nói đến khi tư vấn cho bệnh nhân của mình, vì đó là cách dễ dàng hỗ trợ con đường loại bỏ độc tố khỏi cơ thể. Đặt mục tiêu uống 1,5 lít nước mỗi ngày sẽ là một khởi đầu tốt.
Tất nhiên, nói về sức khỏe của gan sẽ thật thiếu xót nếu không đề cập đến chủ đề độc tố! Thực phẩm hữu cơ, chưa qua chế biến là tốt nhất để giảm tải lượng độc tố, bên cạnh đó, hãy quan tâm đến các hóa chất mà chúng ta tiếp xúc thông qua việc sử dụng đồ nhựa, các sản phẩm cá nhân cũng như những thứ được sử dụng để làm sạch môi trường xung quanh chúng ta. Tất nhiên, giảm uống rượu và bỏ thuốc lá cũng hữu ích trong việc cải thiện tình trạng bệnh.
Một chế độ ăn uống thực phẩm toàn phần, nguồn gốc thực vật toàn diện và cân bằng có thể rất hiệu quả khi kết hợp với việc hạn chế calo và tập thể dục để cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ.
Bài viết được dịch từ www.veganfoodandliving.com
Dịch giả Trinh Lê
